Zaburzenia rytmu serca zwykle, odczuwane jako nierówna praca serca lub niemiarowość były jednym z czynników, które spowodowały wyodrębnienie kardiologii jako osobnej dziedziny nauki z obrębu interny.
Badania nad rytmem serca szczególnie rozwinęły się pod koniec XIX wieku, początkowo opierając się na analizie tętna. W ten sposób niemiecki uczony Wenckebach odkrył zaburzenia przewodzenia nazwane potem periodyką Wenckebacha, które to pojęcie funkcjonuje po dzień dzisiejszy. Epokowe odkrycie w zakresie diagnostyki arytmii, obecnie powszechnie stosowane na całym świecie to elektrokardiografia (jej początki to pierwsza połowa XX-tego wieku). W latach 50-tych uzupełnione o możliwość zapisu całodobowego (rejestracja holterowska), a następnie, zapisu z elektrod wprowadzonych do jam serca-elektrofizjologia. Na marginesie powyższych rozważań można dodać, że jedną pionierskich prac w zakresie zaburzeń rytmu serca – ,,Traktat o tętnie” napisał poznański lekarz Jan Struś w XVI wieku.
Serce człowieka posiada specjalne komórki o odmiennych właściwościach od pozostałych tworzące układ bodźco-przewodzący swego rodzaju „aparat zapłonowy” mięśnia sercowego. Właściwa praca tego układu, zarówno w zakresie generowania prawidłowej częstości impulsów jak i ich przewodzenia warunkuje skuteczną czynność serca jako narządu pompującego krew.
Zaburzenia rytmu serca, mogą przebiegać zarówno z szybką jak i wolną czynnością serca. Prawidłowa częstość serca w spoczynku u osoby dorosłej to 60-90/min. w trakcie wysiłku fizycznego lub stresu emocjonalnego może ona ulec przyspieszeniu nawet do 180/min. W przypadku zaburzeń rytmu serca przebiegających z szybką czynnością serca-mówimy wtedy o tachykardii – krótkotrwale przyśpieszenia w zakresie 150-170/min. występują one zwykle napadowo bez uchwytnej przyczyny. W przypadku zaburzeń rytmu serca przebiegających z wolna czynnością serca – mówimy wtedy o bradykardii – następuje zwolnienie czynności zwykle do około 40-50/min.
Współczesna kardiologia dysponuje wieloma metodami leczenia zaburzeń rytmu serca. Dostępne są leki tzw. antyarytmiczne mające szerokie zastosowanie w leczeniu głownie tachykardii. W przypadku bradykardii i towarzyszących jej objawów: utraty przytomności, zawroty głowy zwykle stosuje się wszczepienie stałego stymulatora serca. Od kilkunastu lat możliwe jest także leczenie inwazyjne zaburzeń rytmu serca za pomocą zabiegu ablacji elektrycznej. Polega ona zniszczeniu ogniska arytmicznego lub przerwaniu nieprawidłowych dróg przewodzenia za pomocą podania prądu elektrycznego o wysokiej częstotliwości. Aplikację prądu wykonuje się za pomocą elektrody wewnątrzsercowej wprowadzonej drogą przezżylną. Skuteczność tego rodzaju zabiegów w leczeniu arytmii sięga ponad 90%. W przypadku groźnych zaburzeń rytmu mogących spowodować zatrzymanie krążenia stosuje się wszczepienie kardiowertera-defibrylatora (ICD).Urządzenie to jest w stanie rozpoznanie groźne dla życia arytmie, a następnie skutecznie je leczyć za pomocą wyładowania wewnątrzsercowego.
dr Włodzimierz Stawski
