Kamica dróg moczowych – to choroba polegająca na powstawaniu złogów (tzw. “kamieni”) w nerkach lub drogach moczowych. Kamica moczowa występuje u 1-2% populacji z przewagą płci męskiej. Najczęściej, występuje u mężczyzn w wieku 40—50 lat, a u kobiet w wieku 50—70 lat. Po pierwszym napadzie kolki nerkowej u połowy chorych w ciągu 5—10 lat wystąpią kolejne. Jednoznaczne ustalenie przyczyny choroby jest zazwyczaj niemożliwe. Ryzyko powstawania złogów w układzie moczowym wzrasta, w przypadku niewystarczającej podaży płynów, stosowania diety bogatobiałkowej, przewlekłych infekcji dróg moczowych i obecności przeszkód (wrodzonych bądź nabytych) w odpływie moczu. Obecność złogów w drogach moczowych może przebiegać bezobjawowo. Mogą się one stopniowo powiększać, czasami do dużych rozmiarów wypełniając całą miedniczkę oraz kielichy nerki. W takich wypadkach może występować tępy ból pleców. Najbardziej charakterystycznym objawem kamicy układu moczowego jest kolka nerkowa. Przyczyną kolki nerkowej jest przemieszczenie się kamienia z nerki do moczowodu, co powoduje jego podrażnienie i częściowe lub całkowite zatkanie. Ból towarzyszący kolce nerkowej jest ostry, niekiedy kurczowy (na przemian nasila się i łagodnieje), umiejscowiony w okolicy nerki (jeżeli kamień jest wysoko), lub w dole brzucha (jeżeli jest blisko pęcherza). Promieniuje do pachwiny po tej samej stronie. Ból jest zazwyczaj na tyle silny, iż konieczna jest doraźna pomoc lekarska.
Potwierdzenie obecności kamieni możliwe jest w badaniu ultrasonograficznym oraz w badaniach radiologicznych. U pacjentów, u których planowana jest interwencja urologiczna, standardowo wykonuje się dodatkowo urografię lub tomografię komputerową.
Leczenie kamicy dróg moczowych może mieć charakter zachowawczy bądź zabiegowy, a wybór metody wynika przede wszystkim z umiejscowienia i wielkości złogu. Małe kamienie ulegają zwykle samoistnemu wydaleniu z dróg moczowych. W przypadku większych złogów stosuje się rozbijanie kamieni falami generowanymi pozaustrojowo (ESWL). Jest to obecnie najbardziej powszechna metoda leczenia kamicy. Przy dużych, powyżej 2,0 cm, złogach nerkowych stosuje się przezskórną nefrolitotomię (PCNL). Polega ona na usunięciu złogu z nerki, w całości lub po jego rozkruszeniu, przez wąski kanał wytworzony przez urologa pomiędzy skórą a układem kielichowo-miedniczkowym nerki. Ureteroskopowa litotrypsja (URS-L) polega na usunięciu złogu z moczowodu, w całości lub po jego rozkruszeniu, przy użyciu specjalistycznych instrumentów wprowadzanych przez cewkę moczową. W wyjątkowych sytuacjach klinicznych, kiedy wyżej wymienione zabiegi nie są skuteczne lub nie można ich przeprowadzić, stosuje się metody chirurgiczne. W odpowiednio wyposażonych i doświadczonych ośrodkach zabiegi te wykonuje się laparoskopowo.
U chorych z nawrotową kamicą moczową, należy zastosować odpowiednie postępowanie diagnostyczno-lecznicze, mogące zapobiegać nawrotom. W celach profilaktycznych, zaleca się zwiększenie podaży płynów. Optymalnie pacjent powinien przyjmować 2,5 do 3 litrów płynów na dobę. Zwiększona podaż płynów, powoduje z jednej strony rozcieńczenie moczu, z drugiej strony prowadzi do regularnego wypłukiwania substancji kamieniorodnych z dróg moczowych. Zapobieganie nawrotom kamicy układu moczowego obejmuje również modyfikację diety. Dieta powinna być właściwie zbilansowana, bogata w warzywa i włókna roślinne, niskosodowa, o właściwej zawartości wapnia i białek pochodzenia zwierzęcego.
dr Marcin Chęciński
