Medycyna kosmiczna z dyscypliny eksperymentalnej staje się dziś realnym narzędziem do lepszego zrozumienia ludzkiego organizmu – jego ograniczeń, ale też niezwykłych zdolności adaptacyjnych. Zainteresowanie tym obszarem w Polsce rośnie, co pokazała I Ogólnopolska Konferencja Medycyny Kosmicznej, organizowana w Gdańsku.
Kosmiczne technologie – zastosowania na Ziemi
Dr hab. Jakub Mieczkowski, prof. GUMed i organizator wydarzenia, podkreśla, że medycyna kosmiczna to nie tylko badania w przestrzeni kosmicznej.
– Na Ziemi jest wiele miejsc, w których brakuje specjalistów i zaawansowanego sprzętu. Technologie tworzone dla astronautów często mają podwójne zastosowanie i mogą służyć w takich właśnie warunkach – mówi prof. Mieczkowski.
W trakcie konferencji omawiano m.in. eksperymenty przygotowane na misję astronauty Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego, dzięki któremu Polska ponownie stała się widoczna w europejskich projektach kosmicznych.
Miniaturowy sprzęt, duże wyzwania
Jednym z tematów były problemy związane z przygotowywaną stacją Gateway, znacznie mniejszą od ISS. Astronauci potrzebują specjalistycznych urządzeń do ćwiczeń, które zapobiegają utracie masy mięśniowej i demineralizacji kości.
– Na tak niewielkiej przestrzeni każde urządzenie musi być wielozadaniowe i kompaktowe. To jednocześnie wyzwanie medyczne i technologiczne – zaznacza prof. Mieczkowski.
Co dzieje się z organizmem w kosmosie?
Lot kosmiczny oznacza ekspozycję na mikrograwitację, promieniowanie i sztucznie utrzymywane warunki środowiskowe. To ogromne obciążenie dla organizmu – od układu krążenia, przez kości i mięśnie, aż po zęby. Nieleczone ubytki stanowią realne ryzyko w warunkach startu i przeciążeń.
Polska na kosmicznej mapie medycyny
Jak podkreśla prof. Michał Żmijewski, prorektor ds. Nauki GUMed, rozwój tej dziedziny w Polsce dopiero przyspiesza.
– Po latach mamy polskiego astronautę, co stawia nas wysoko. Jednak cywilna medycyna kosmiczna jest u nas we wczesnej fazie. Wszystko zależy od tego, czy wykorzystamy obecne możliwości – mówi.
Zdaniem naukowców Polska wyróżnia się pomysłowością i potencjałem badawczym, choć największym wyzwaniem pozostają finanse oraz brak narzędzi pozwalających odtworzyć ziemskie procesy fizjologiczne w warunkach kosmicznych.
W stronę współpracy międzynarodowej
Konferencję współorganizowali Gdański Uniwersytet Medyczny oraz Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej. W wydarzeniu uczestniczyli eksperci współpracujący już z ESA i NASA, a także przedstawiciele instytucji rządowych.
Podczas spotkania omawiano m.in.:
- badania nad biologicznymi skutkami promieniowania kosmicznego,
- rozwój systemów monitorowania zdrowia w ekstremalnych warunkach,
- zastosowanie sztucznej inteligencji w medycynie kosmicznej,
- przyszłe polskie projekty badawcze w ramach programów ESA i POLSA.
Źródło: https://zdrowie.pap.pl/ (14 listopada 2025 r.)
