W nocy z soboty na niedzielę 25–26 października przestawimy zegarki z godziny 3 na 2. Choć pośpimy godzinę dłużej, wielu z nas odczuje skutki tej pozornie drobnej zmiany. Lekarze ostrzegają, że przesunięcie czasu może zaburzać rytm biologiczny i wpływać na samopoczucie.
Słońce wschodzi coraz później, a dni stają się krótsze – to znak, że zbliża się zmiana czasu z letniego na zimowy. Po przesunięciu zegarków o godzinę wstecz, w niedzielny poranek słońce wstanie wcześniej, ale szybciej też zapadnie zmrok. Do czasu letniego wrócimy dopiero w marcu 2026 roku.
Skąd się wzięła zmiana czasu?
Pomysł przestawiania zegarków sięga XVIII wieku. Benjamin Franklin zaproponował, by lepiej wykorzystywać światło dzienne i oszczędzać energię, śpiąc krócej po wschodzie słońca. Z kolei Brytyjczyk William Willet w 1907 roku opublikował broszurę „The Waste of Daylight”, w której wyliczył, że przestawienie zegarów pozwoli zaoszczędzić miliony funtów na oświetleniu.
Po raz pierwszy zmiana czasu została wprowadzona 30 kwietnia 1916 roku w Niemczech, a w Polsce – trzy lata później. Dziś stosuje ją około 70 państw na świecie, w tym wszystkie kraje Unii Europejskiej. Nie obowiązuje natomiast w Rosji, Islandii i na Białorusi.
Jak zmiana czasu wpływa na organizm?
Choć różnica wynosi tylko jedną godzinę, to dla organizmu oznacza zakłócenie naturalnego rytmu dobowego. Nasz wewnętrzny zegar odpowiada za sen, wydzielanie hormonów i regulację temperatury ciała. Kiedy zostaje rozstrojony, mogą pojawić się zmęczenie, senność, bóle głowy i rozdrażnienie.
– „Zmiana czasu nie jest obojętna dla zdrowia. Organizm potrzebuje kilku dni, by się przystosować. W tym okresie wielu pacjentów zgłasza bezsenność, obniżony nastrój i problemy z koncentracją” – tłumaczy dr Leszek Kosiński z przychodni MED-CARE w Mielnie. – „Szczególnie wrażliwe są dzieci i osoby starsze, które trudniej adaptują się do nowego rytmu dnia.”
Niektórzy badacze zwracają uwagę na zwiększone ryzyko zawałów serca i wypadków drogowych w dniach następujących po zmianie czasu. Wynika to z chwilowego zaburzenia równowagi między snem a aktywnością i spadku koncentracji.
Jak złagodzić skutki zmiany czasu?
Aby ułatwić organizmowi przystosowanie się do nowego rytmu, warto zadbać o higienę snu. Przez kilka dni przed zmianą można kłaść się spać kwadrans wcześniej, ograniczyć wieczorem ekspozycję na światło z ekranów oraz unikać kofeiny i alkoholu.
Pomocne jest także korzystanie z naturalnego światła w ciągu dnia – najlepiej już rano, by „ustawić” biologiczny zegar na nowy rytm. Aktywność fizyczna i regularne pory posiłków również przyspieszają adaptację.
Czy zmiana czasu ma przyszłość?
Coraz więcej krajów dyskutuje nad zniesieniem obowiązku przestawiania zegarków. W Unii Europejskiej temat powraca regularnie, jednak ostateczna decyzja pozostaje w gestii państw członkowskich. Do tego czasu pozostaje nam przyzwyczaić się do tej jesiennej tradycji – i pamiętać, by w nocy z soboty na niedzielę przesunąć zegarki o godzinę wstecz.
Redakcja Infomedic.pl
Data publikacji: 22 października 2025 r.