Zespół przewlekłego zmęczenia (ang. Chronic Fatigue Syndrome – CFS) to jednostka chorobowa opisana przez międzynarodowy zespół ekspertów w 1994 roku. Charakteryzuje się ono ciężkim, długotrwałym zmęczeniem, które nie ustępuje mimo odpoczynku i nie wynika z innych chorób.
Kiedy można podejrzewać CFS?
Aby rozpoznać CFS, muszą występować:
- silne zmęczenie trwające co najmniej 6 miesięcy,
- brak innych chorób, które mogłyby to wyjaśniać,
- przynajmniej cztery z poniższych objawów:
- zaburzenia koncentracji lub pamięci,
- częste bóle gardła,
- tkliwe węzły chłonne,
- bóle mięśni i stawów (bez obrzęków),
- bóle głowy innego typu niż wcześniej,
- sen, który nie przynosi wypoczynku,
- znaczne pogorszenie samopoczucia po wysiłku, trwające ponad dobę.
Objawy muszą być nowe (nie występowały wcześniej), utrzymywać się przez co najmniej pół roku i wpływać na codzienne funkcjonowanie.
Jak stawia się diagnozę?
CFS rozpoznaje się przez tzw. „rozpoznanie z wykluczenia” – oznacza to, że lekarz najpierw musi wykluczyć inne choroby dające podobne objawy, np. niewydolność serca, choroby tarczycy, neurologiczne czy autoimmunologiczne. Pomagają w tym badania laboratoryjne i obrazowe.
Kogo dotyczy CFS?
Zespół przewlekłego zmęczenia występuje u 3–4 osób na 1000 dorosłych. Częściej chorują kobiety. Wciąż nie udało się ustalić jednej, konkretnej przyczyny tej choroby.
Co może być przyczyną?
Najczęściej podejrzewa się:
- nieprawidłową odpowiedź układu odpornościowego po infekcjach wirusowych (np. mononukleoza, SARS-CoV-2),
- czynniki genetyczne,
- zaburzenia hormonalne.
Jak wygląda leczenie?
Nie ma jednej skutecznej terapii. Leczenie ma charakter wieloetapowy i obejmuje:
- Dzienniczek aktywności – zapisywanie objawów pomaga rozpoznać ich wzorce i stopniowo zwiększać aktywność.
- Fizykoterapia – m.in. krioterapia ogólnoustrojowa i ćwiczenia rozciągające. Innowacyjne efekty terapii pokazali naukowcy z Bydgoszczy (zespół prof. Pawła Zalewskiego).
- Farmakoterapia – stosuje się m.in. suplementy (np. koenzym Q10, niacynę), leki przeciwdepresyjne, naltrekson (stosowany w leczeniu uzależnień), pregabalinę (w leczeniu bólu i fibromialgii).
- Grupy wsparcia – dzielenie się doświadczeniami z innymi chorymi często pomaga w radzeniu sobie z chorobą.
Jeśli zauważysz u siebie podobne objawy, warto prowadzić notatki i skonsultować się z lekarzem rodzinnym.
Włodzimierz Stawski, specjalista kardiolog
