Nazwa angielska PSA pochodzi od pierwszych liter Prostate – Specific Antigen, po polsku białko to nazywa się swoisty antygen sterczowy, ma właściwości enzymu i odpowiada za utrzymanie nasienia w postaci płynnej. PSA jest produkowane komórki stercza (gruczołu krokowego.)
W roku 1980 (Wang ze współpracownikami) wykryli obecność PSA w surowicy krwi, co umożliwiło oznaczanie jego stężenia w surowicy. Od drugiej połowy lat 80. XX wieku zaczęto powszechnie, także w Polsce, stosować go jako marker raka prostaty. Białko to jest specyficzne narządowo, tzn. że jest produkowane wyłącznie przez gruczoł krokowy, nie jest jednak specyficzne chorobowo tylko dla raka stercza, co oznacza, że w innych chorobach stercza oraz łagodnym przeroście może wzrastać jego stężenie we krwi.
Nie ma dolnej granicy normy dla PSA, górna granica jest trudna do jednoznacznego ustalenia, jest zależna od wieku, wielkości stercza (prostaty), jego stężenia wahają się nawet u zdrowych mężczyzn, ważna jest także dynamika wzrostu PSA. Z tych powodów zwykle nie powinno się ustalać wskazań do biopsji stercza na podstawie jednorazowego badania krwi. Tylko doświadczony urolog w połączeniu z badaniem przez odbytnicę oraz całością badań i dolegliwości jest w stanie ustalić najpewniejsze wskazania do zaniechania lub wykonania biopsji stercza w celu poszukiwania wczesnych stadium raka stercza lub kontrolowania leczenia nowotworu.
lek. Krzysztof Krupiński
specjalista urolog
