W roku 2020 przez cały świat przetoczyła się pandemia wirusa SARS Covid – 19. Jej skutki zdrowotne, ekonomiczne i socjalne są odczuwane do dziś. Kardiologiczne aspekty infekcji wirusem SARS Covid 19 mogą powodować wiele niekorzystnych następstw.
Wirus SARS znany był od dawna mikrobiologom i epidemiologom, a jego obecność nie budziła szczególnego niepokoju. Powodował sezonowe infekcje dróg oddechowych zwykle o łagodnym przebiegu, dotyczące głównie populacji azjatyckiej, choć przy obecnej globalizacji zdarzały się ogniska na innych kontynentach.
Cechą charakterystyczą wirusów z grupy SARS jest duża skłonność do mutacji, czyli zmienności materiału genetycznego, dająca w efekcie zupełnie inne cechy niż odmiana wyjściowa. Taką właśnie odmianą stał się wirus SARS – Covid 19. Jego cechy charakterystyczne to wysokie powinowactwo do komórek układu oddechowego i krążenia, wysoka zdolność do infekcji, wysoka chorobowość, szybkie przenoszenie się.
Powyższe właściwości wirusa spowodowały jedną z największych pandemii w dziejach ludzkości, porównywalną z epidemią dżumy w średniowieczu. Według danych WHO na całym świecie na podstawie testów rozpoznano infekcję u 704,6 mln osób oraz łącznie stwierdzono 7,0 mln zgonów wskutek zakażenia. Najbardziej dotknięte kontynenty to w kolejności: Europa, Azja, Ameryka Płn.
Wirus po infekcji wywołuje uogólniony stan zapalny całego organizmu, charakteryzujący się wysokimi parametrami zapalenia (OB, CRP, leukocytoza), ponadto obserwowano działanie prozakrzepowe i immunosupresyjne. Zakażenia układu oddechowego często miały przebieg piorunujący, skutkując masywnym zajęciem płuc, powodującym konieczność leczenia respiratorem. Należy podkreślić, że obecność chorób układu krążenia, jako współistniejących, znacząco obciążała rokowanie co do przeżycia osób zakażonych wirusem SARS – Covid 19.
Następstwa kardiologiczne infekcji wirusem SARS covid 19 można podzielić na :
– wczesne – związane bezpośrednio z infekcją (do 4 tygodni),
– późne – od 1 miesiąca do nawet kilku lat od zakażenia.
Najbardziej typowe i najczęściej spotykane wczesne następstwa kardiologiczne infekcji wirusem to:
– zapalenie mięśnia sercowego, zwykle o ciężkim przebiegu, najczęściej skojarzone jednoczasowo
z infekcją układu oddechowego, prowadzące zazwyczaj do rozwoju ciężkiej niewydolnośći krążenia,
– zatorowość płucna o różnym stopniu nasilenia, zwykle masywna lub submasywna, związana z prozakrzepowym działaniem wirusa,
– zaburzenia rytmu i przewodzenia o różnym stopniu ciężkości, związane z uogólnionym stanem zapalnym całego organizmu.
Jeśli chodzi o następstwa późne infekcji, to wprowadzono pojęcie “long covid”, dotyczące długotrwałego procesu zapalnego i jego następstw.
Na pierwszy plan wysuwają się następstwa neurologiczne: “mgła covidowa”, zaburzenia pamięci, zaburzenia smaku i węchu.
W zakresie układu krążenia odnotowano także liczne przypadki zapalenia mięśnia sercowego o powolnym przebiegu, zwykle prowadzące jednak do przyspieszonego rozwoju niewydolności serca. Kolejna grupa późnych następstw kardiologicznych to różnego rodzaju zaburzenia rytmu i przewodzenia – szczególnie podkreśla się istotnie większą ilość rozwoju napadowego migotania przedsionków de novo. Należy także podkreślić, że sam fakt przechorowania infekcji wirusem SARS Covid -19, nawet o lekkim przebiegu, stanowi czynnik ryzyka rozwoju chorób układu krążenia.
Kolejnym aspektem kardiologicznym zainfekowania wirusem jest obserwowana już w badaniach naukowych zmiana przebiegu istniejących uprzednio chorób układu krążenia: w przypadku choroby wieńcowej – przejście jej w fazę niestabilną, do zawału serca włącznie, w przypadku nadciśnienia tętniczego – zazwyczaj utrata kontroli nad jego dotychczas dobrze kontrolowanymi wartościami, w przypadku zaburzeń rytmu – progesja arytmii (częstsza i dłużej trwająca) lub pojawienie się nowej, groźniejszej formy. Jak widać, kardiologiczne aspekty infekcji wirusem SARS Covid 19 mogą powodować wiele niekorzystnych następstw.
Jak we wszystkich innych działach medycyny, obowiązuje zasada ”lepiej zapobiegać niż leczyć”.
Profilaktyka powikłań kardiologicznych zakażenia wirusem to:
– wykonywanie szczepień ochronnych – dawka i rodzaj szczepionki do uzgodnienia z lekarzem rodzinnym,
– stosowanie dezynfekcji rąk i dystansu spolecznego,
– prozdrowotny tryb życia (dieta, systematyczny wysiłek, unikanie używek), wzmacnianie w ten sposób naturalnych sił odpornościowych organizmu.
Dr Włodzimierz Stawski
specjalista kardiolog
CONCORDIA
